Ortopedi ve Travmatoloji Nedir?
Tıp biliminin çok önemli cerrahi branşlarından olan Ortopedi ve Travmatoloji bilim dalı hareket sisteminin işlevleri, hastalıkları ve yaralanmalarının cerrahi ve konservatif tedavisi ile ilgilenir. Ayrıca bu hastalıkların ve yaralanmaların önlenmesi yani koruyucu hekimlik anlamında da önemli fonksiyonlar üstlenmiştir.
Ortopedi kelimesi Latince kökenli orthos (düzgün) ve pedios (çocuk) kelimelerinin birleşmesiyle türetilmiştir. Travmatoloji de yine Latince kökenli olup yaralanma ve hasarlanma ile ilgili konuları kapsar. Ortopedi, hareket sistemi hastalıklarından kurtulmuş düzgün ve sağlıklı bireyler elde etmeyi, travmatoloji de kazaya uğramış hasarlı hareket sistemi elemanlarının eski işlevlerine kavuşmasını ve yaralının hayatını kurtarmayı amaçlar.
Hareket sistemimiz iskelet (kemik ve eklemler) yapı olarak omurga ve omurgaya göğüs kafesi aracılığıyla bağlanmış üst ekstremiteler (omuz,kol,ön kol ve el) ve altta pelvis (leğen kemiği) ve pelvis vasıtasıyla omurgaya bağlanmış alt ekstremitelerden (kalça,bacak,baldır ve ayak) oluşur. Omurganın boyun bölgesi kafamızı taşır. Sırt bölgesi içerisinde akciğerler, kalp, yemek borusu ve büyük damarları barındıran göğüs kafesini ve üst ekstremiteleri taşır. Bel ve kuyruk sokumu bölgesi pelvis ile birlikte karın içerisinde yer alan organ ve sistemleri barındırır ve taşır. Omurga, üzerine aldığı bütün bu yükleri alt ekstremiteler vasıtasıyla yere iletir.
Hareket sisteminin diğer önemli elemanları olan kaslar, iskelette kemiklerin çıkıntılı yerlerinden veya kendileri için özel oluşmuş yüzeylerden başlar ve en az bir bazen iki eklemi kat ederek yine aynı şekilde bir kemik yüzeye yapışırlar. Eklemlerde değişik hareketleri sağlamak için aynı etkiyi sağlayan kas grupları ve karşıt etkiyi sağlayan kas grupları vardır. Kasılmaları, beyin ve omurilik kontrollü olarak periferik sinirlerin uyarmasıyla olur. Asıl kontrol mekanizmaları beyin aracılığıyla sağlanır. Beyin kontrolu bir şekilde ortadan kalkar ve kontrol omuriliğe geçerse istemsiz kasılmalar meydana gelir.
Hareket sistemi çok yoğun bir damar ağıyla beslenir. Atardamarlar ekstremitelere arteryel kanı getirip, toplardamarlar venöz kanı geri götürür. Kemikler de zengin bir damar ağıyla donatılmıştır. Vücudumuzdaki kemikler yaşayan dokulardır ve sürekli yıkılıp yeniden yapılarak, kendilerini yenilerler. Ayrıca kemik iliğinin kan hücrelerinin yapımında ve yine kemik dokusunun kalsiyum ve fosfor metabolizmasında çok önemli işlevleri vardır.
Hareket sisteminde ağrısız hareket kabiliyeti vardır. Hareketler sırasında veya istirahat halinde sürekli ağrı olması patolojik bir durumdur. Ağrı ile birlikte hareketlerin güçlükle yapılması veya hareket kısıtlılığı yine hastalık belirtisidir. Eklemlerden sürekli ses gelmesi ve bu sesle birlikte ağrı olması da patolojik bir bulgudur. Bunlar dışında kemik ve eklemler üzerinde şişlik, ısı artışı, kızarıklık, sıcaklık diğer önemli belirtilerdendir. Kas gücünde azalma, hissetmenin azalması, uyuşukluk, karıncalanma sinirsel fonksiyon bozukluğunun habercisidir. Aksama, topallayarak yürüme iskelet, kas veya sinir sisteminin bir bozukluğu sonucu olabilir. Kaslarda incelme (atrofi) kullanılmamaya veya az kullanılmaya bağlı olarak gelişebilir. Ellerde ve ayaklarda solukluk, soğukluk veya morarma dolaşım sistemine ait bir patolojiyi gösterir.
Ortopedi ve Travmatoloji:
Op.Dr. Murat DOĞANAY
03 Nisan 2023